GAZETA"EGNATIA" DHE MISIONI I SAJ
E para gazetë e emigrantëve shqiptarë në Greqi, botuar më 10 prill 1993, në Athinë.
Kujtim i botuesit KOLEC TRABOINI
E para gazetë e emigrantëve shqiptarë në Greqi, botuar më 10 prill 1993, në Athinë.
Kujtim i botuesit KOLEC TRABOINI
Dalja
e një gazete në shqip, në Greqi, dhe shpërndarja e saj fillimish tnë
sheshin "Omonia" e pastaj në Praktorion e autobuzave të Athinës, ishte
një ngjarje kaq befasuese dhe e papritur në rradhët ë emigracionit
shqiptar, saqë shumëkush nuk e besonte se ishte botuar nga vetë
emigrantët, dhe aq më tepër, se ishte shtypu rnë një shtypshkronjë të
vogël greke, në Kolonaq të Athinës. Dhe, kur bindeshin nga fjala e
shitësit të gazetës (që në të vërtetë ishte vetë botuesi), atëhere
emigrantët, plot entusiazëm, kërkonin të blinin dy tri dhe deri në 10
gazeta për njeri, duke thënë se do t'i shpërndanin ndër emigrantët e
shumtë që kishte në zonat ku punonin e jetonin. E kështu, në mënyrë
spontane, dolën vullnetarëte parë të shpërndarjes së gazetës së
emigrantëve.
Por
ky interes u shtua me daljen e numrave të tjerë, sepse emigrantët, në
faqet e saj lexonin për hallet dhe problemet e tyre dhe e kuptuan se
në kushtet e një indiference totale, si të shtetit shqiptar, ashtu dhe
të shtetit ku punonin si argatë me gjysëm pagese, tashmë do të kishte
një organ që do të fliste në emër të tyre,që do t'u qante hallet, e
ku do të lexonin lajme dhe informacione nga Atdheu në gjuhën
amtare.Gazeta "Egnatia" nuk i gënjeu kurrë shpresat e lexuesve të vet
se ajo do të bënte një luftë të jashtëzakonshme për të mbrojtur
dinjitetin e emigrantit shqiptar, fytyra e të cilit, nën influencën e
propagandës së shfrenuar të masmendias, ishte kthyer në një sinonim të
së keqes, dhunës, egërsisë, veseve të liga, pabesisë dhe krimit.
Çfarë nuk thoshte masmendia, televizioni dhe gazetat greke, kundër
emigrantëve shqiptarë!. Mjafton të kujtoj se, në të parën natë të
Vitit të Ri (1992), që festonim jashtë Atdheut, shqiptarët emigrantë
anë e mbanë Greqisë, në vend që të gëzoninqë jetonin në një botë të
lirë, do të përjetonin një tmerr të padëgjuar kurrë në jetën e tyre.
Programet e Televizioneve greke e kishin ndërprerë programin e
argëtimit, dhe për pothuajse një orë, do të merreshin me një aksion
blic policie në disa fshatra e në lagje të Athinës për të kapur
shqiptarët. Kronika jepej direkt nga terreni,madje here pas here
shkëputej programi e kthehej sërish, pasi komentatori thoshte "pa të
shohim ç'të reja kemi nga aksioni për kapjen e emigrantëve të
paligjshëm shqiptare - alvanos metanastis". Dukej që çdo gjë ishte e
para përgatitur për një gjueti 
spektakolare
raciste antishqiptare.Ishte tronditëse. Ishte e paimagjinueshme. Ky
refren do të vazhdonte, jo me ditë, por me vite, deri në absurditete te
të tilla me ngjyra shqiptarofobie e të shpikura nga klika Micotaqi,
(të aplikuara me oreks edhe nga Papandreistët pasokxhi),si famëkeqet
aksione çnjerëzore në rang kombëtar dhe me emër fyes e përbuzës "Skupa
ja ton alvanus" - fshesë për shqiptarët.Këtu duhet gjetur shkaku se
përse u prit me aq dashuri e shpresë gazeta"Emigranti-Egnatia"-Ajo
gazetë e vogël modeste, që në fillimet e veta u prit me urrejtje nga
renegatët shqiptarë, që ishin inkuadruar në shoqata antishqiptare
vorioepirote,veçmas një shoqatë famëkeqe voriopepirote e himariotëve, e
cila arriti deri atje sa, kur e panë që nuk po arrinin ta fusnin nën
kontroll gazetën, gjetën rrugën e tradhëtisë duke e spiunuar botuesin
në policinë greke, e cila nuk vonoi të trokasë në shtëpinë ku ai
banonte duke sjelle frikë tek fëmijët e tij të vegjël që ishin vetëm në
shtëpi. Por, pavarësisht nga vështirësitë dhe pengesat, gazeta arriti
që me një forcë të jashtëzakonshme shprehëse të jepte kontribut për
të thyer konceptet antishqiptare të masmedias greke, të televizionit
dhe gazetave. Ajo arriti të rrokë vëmendjen dhe kureshtjen e
vëllezërve tanë të një gjaku, arvanitasve anë e mbanë Greqisë, të
cilët nisën ta blejnë gazetën me dëshirën që të mësonin e të lexonin
shqip. I paharruari Aristidh Kola, studiues e personalitet imadh, ish
president i Arvanitasve të Greqisë, gëzohej për çdo perparim apo
sukses i emigrantëve shqiptarë që i quante hapur vellezër. Ngrohtësia e
përkrahjae tij ishte një stimul i jashtëkonshëm që të mos hiqeshim
nga udha që kishim nisur.
Gazeta
arriti të ketë influencë pozitive edhe në rradhët e shkrimtarëve dhe
artistëve greke, shkrimtari Kosta Valeta, aktorja Mimi Dennisi,
shkrimtari G.Jiakumis, poetja Leta Kucohera, e plot të tjerë, të cilët e
përshëndetën ngrohtësisht veprimtarinë intelektualedhe krijuese të
emigrantëve shqiptarë."Egnatia" mbrojti me këmbëngulje interesat e
emigrantëve shqiptarë, që hiqnin të zitë e ullirit nëpër tërë hapësirën
greke. Në faqet e saj gjen ngjarje rrënqethëse dhe të rënda që
pësonin emigrantët, dukeu bërë kështu një kronikë e gjallë e fateve
njerëzore. Ajo ushqeu tek bashkatdhetarët në mërgim dashurinë për
Atdheun, nëpërmjet lajmeve e shkrimeve të ndryshme ajo paraqiste
gjendjen në Shqipëri,Kosovë, Maqedoni e Mal të Zi. Gazeta botonte në
faqet e saj edhe materiale në gjuhën greke mbi zhvillimet demokratike
në Shqipëri dhe analiza estatistika nga zhvillimet ekonomike në
Bashkimin Europian, ndaj të cilit Shqipëria mbante një qëndrim
inspirues me dëshirën për t'u inkuadruar në rradhëte saj.Në faqen e
parë, gazeta kishte të vendosur flamurin e Bashkimit Europian me
shprehjen "Drejt Europës". Në fillim botohej me 4, e më pas me 12 dhe16
faqe. Shtypej në Athinë dhe shpërndahej anë e mbanë Greqisë, ndërsa
mbi njëmije kopje të saj qarkullonte edhe në Shqipëri ku shume prindër
ishin të iteresuar për femijët e tyre emigrantë në Greqi.
Janë
të shumtë bashkëpunëtorët e "Egnatias" nga rradhët e emigrantëve
shqiptarë në Greqi, gjë që e bën të pamundur të përmenden të gjithë,
por gjithsesi, mund të sillen emrat e atyre që ishin më pranë
redaksisë,që shkruanin më shpesh dhe më aktivë në shpërndarjen e
gazetës, e cila në fillimet e veta, kalonte dorazi me një vështirësi të
jashtëzakonshme dhe më vonë, do të kalonte nëpër linjat e
shpërndarjes së shtypit, në Greqi dhe në Shqipëri.Që në përgatitjen e
numurit të parë të gazetës, që doli me emrin fillestar "Emigranti", u
kërkua ndihma e shkrimtarit Spiro Xhai që jetonte në Athinë, për një
lidhje me ndonjë shtypshkronjë greke, e cila do të mundë të shtypte me
gërma shqipe, ndihmë të cilën shkrimtari Xhai nuk e kurseu dhe për
këtë meriton mirënjohje. Dihet se greqishtja ka një alfabet krejt të
ndryshëm nga latinishtja. Kompiuteristët e kishin të vështirë të
shkruanin në alfabetin latin dhe bënin gabime të shumta. Më së fundi,
pas peripecish të shumta, u gjend qendra kompiuterike e shtypit e
çiftit dashamirës grek Eleni e Babi Golema në rrugën Xhavella 3, të
Kolonaqit të Athinës.
Ndërkohë
që pas daljes së numrave të parë që dallonin shkrime që u përballuan
vetëm nga botuesi, në numrat pasues nisën të bëhen të njohur autor të
rinj shkrimesh dhe krijimesh letrare. Ndër të parët bashkëpunëtorë
ishte Genc Çobani, gazetar, që jetonte familjarisht në Kesariani dhe
punonte mekanik. Poeti Gazmend Kapllani, student në Universitetin e
Athinës, dega filosofi, do të ishte bashkëpunëtori më i kualifikuar
përsa i përket temave të filozofisë, shkencës dhe letërsisë. Gazetës do
ti bënte jehonë ne Radio BBC në gjuhën shqipe gazetari Robert Goro që
ishte njëkohësish bashkpunëtor shumë i çmuar. Dhimiter Gjoka-Qeparoi
do të ishte ai që dotë jepte ndihmesën e tij tëmadhe në shpërndarjen e
gazetës, sidomos të dielave bashkë me Kostaq Cancon, Artur Diamantin,
Gencin dhe botuesin, në pazarin e Monastiraqit por dhe në Praktorio,
stacioni autobuzave të linjës Athinë -Tiranë, ku mblidheshin shumë
shqiptarë.
Pianistja
emigrante nga shkodra Marita Vuksani do të angazhohej për ta shtrirë
influencën e gazetës në rradhët e intelektualëve grekë. Një prej tyre
ishte miku i dajës së saj, poetit Fatos Arapi, shkrimtari grek Kostas
Valetas që arriti të prononcohet pozitivisht në shtyp për krijimtarinë
artistike të emigrantëve shqiptarë. Në faqet e gazetës "Egantia" do të
spikasin emrat e Festim Litit, autor i shumë e shumë përshkrimeve
emocional edhe i poezive të ndjeshme, një nga bashkëpunëtorët më të
dalluar për shpërndarjene shtypit në Larisa. Eglantina Kume,
protagoniste e disa filmave artistikë shqiptarë, kineaste dhe krijuese
letrare, ishte këshilltare e mirë dhe entusiaste e gazetës, tashmë
autore e dy librave të botuar në Shqipëri. Eglantina vazhdon të jetojë
familjarisht në Athinë. Tatiana Qurku,poete e talentuar, e cila solli
për faqet e gazetës poezi me ndjenja të holla dhe emocione të fuqishme
nga jeta e emigrantëve. Rajmonda Diamanti ishte një emigrante e
talentuar në moshën 15 vjeçare, autore e disa poezive dhe përshkrimeve
emocionale botuar në "Egnatia" e më pas në librin"Balada e largësive",
Zhaneta Ogranaj, gazetare dhe poete e burgosur nga diktatura.
Bashkëpunëtorë të gazetës ishin inxhinjer Andon Ikonomi, Pilo Zybai,
Angjelina Xharo, Ilia Vasili, Dritan Haxhia, Albert Zholi, Adrian Kondakçi, Lek Gjoka, Andon Dedi,
Majlinda e Ilirian Zeneli, Arian Begaj, Frang Marku, Vat Shoshi, Save
Velço, Agim Pipa, Hysen Sinani, Kostaq Papa, Fredi S.Merkuri, gazetaret sportiv Ramadan Bigza, A. Karanxha e
të tjerë. Shpesh herë redaksisë i vinin shkrime edhe nga Shqipëria,
si nga shkrimtari Nasho Jorgaqi, i moshuari Irfan Çela nga Tirana,
ndërsa letrat e emigrantëve ishin të përhershme në faqet e saj. Gazeta
pati jehonë shumë pozitive në Shqipëri dhe vleresime për të ka patur
në mjaft gazeta të përditshme shqiptare me autorë, Floriana Paskali,
Spartak Braho, Pip Mitrojorgji e të tjere. Gjithashtu jehonë i është
bërë në BBC, gazetën "Iliria" Boston dhe Televizionin shqiptar.
Mbas
largimit të botuesit e krijuesit të saj K.Traboini nga Greqia në
Amerikë, gazetën e mori në drejtim Floriana Paskali, e cila e shoqëroi
në pak numra deri në mbylljen e saj. Megjithë zërat që dolën në
shtypin shqiptar që "Egnatia" të rihapej, ajo nuk e pa me dritën e
botimit. Por gjithsesi, si nismëtare e shtypit shqiptar në Greqi,
"Egnatia" e kishte kryer më së miri misionin e saj, duke zënë një vend
të merituar në historinë e re të gazetarisë shqiptare në mërgim.
Udhën e saj do ta ndiqnin plot gazeta e revista të tjera në gjuhën
shqipe në Greqi.
KOLEC TRABOINI
Botues e kryeredaktor
.
Faturat
e pagesës që mbajnë datat 6 maj dhe 21 qershor 1993, për shtypshkrimin
e numurit të parë dhe deri në numurin 4 të gazetës Emigranti-EGNATIA
pranë qëndres kompiuterike të shtypit të bashkshortëve Eleni dhe Babi
Golema, në lagjen Ymitos, rruga Seferi 12, Athinë. KUJTIME NGA BASHKPUNETORET:
DALLENDYSHJA E PARE E SHTYPIT SHQIPTAR NE GREQI
“Egnatia”, dallëndyshja e shtypit shqiptar në Greqi, doli në sajë të vetmohimit të Kolec Traboinit... e bashkëpunëtorëve mes të cilëve pata fatin të isha edhe unë, qarkulloi, nga viti 1993, deri më 1997 dhe u mbyll për arsye ekonomikeRobert GOROgazetar, botues i gazetës"Tribuna" Athinë
KOLEC TRABOINI DHE STAFI KANE BERE NJE PUNE TE SHKELQYER ME "EGNATIA"-n
Në fillimvitet 90-të unë emigrova në Greqi, Athinë. Në ato vitet e para, në Athinë doli e vetmja gazetë shqiptare “EGNATIA”. Meritë të madhe dhe të veçantë për daljen, drejtimin dhe mirëmbajtjen e asaj gazete ka shkrimtari Kolec Traboini që ka bërë një punë të shkëlqyer, shkrimtari tjetër Albert Zholi dhe gjithë stafi i asaj kohe që punonin me gazetën në kushte shumë të vështira… Imagjinoni se në ç’farë kushtesh doli ajo gazetë në ato vite kur urrejtja ndaj shqiptarëve ishte e madhe. Të dy këta, Traboini, Zholi, njihen nga lexuesi si shkrimtarë të mirënjohur, të nderuar. Unë kontaktet me atë gazetë i kam patur me Albert Zholin, sepse ai ishte më i lidhur me atë gazetë. Unë ia jepja ati shkrimet e mija të cilat edhe botoheshin.
Pierre-Pandeli SIMSIA, New York
Intevistë në TVSH, 25 qershor 2013,
